Dazai Osamu – Kẻ lạc lối giữa nhân gian và những trang văn bi tráng

Nếu Haruki Murakami là người kể chuyện của thế hệ cô đơn hiện đại, thì Dazai Osamu là tiếng nói của sự trần trụi, ám ảnh và sâu thẳm.

Sinh ra trong một gia đình quý tộc ở Nhật, sống giữa thời đại hỗn loạn của chiến tranh và suy tàn, Dazai Osamu để lại cho đời chỉ vài cuốn tiểu thuyết và truyện ngắn, nhưng đủ để biến ông thành biểu tượng của văn học hiện đại Nhật Bản.

Những tác phẩm của ông xoay quanh sự lạc lõng, cô độc và cảm giác “không thể hòa nhập” với thế giới – những chủ đề tưởng chừng rất cá nhân, nhưng lại chạm đến trái tim hàng triệu độc giả. Tại Việt Nam, bạn có thể tìm đọc những tác phẩm tiêu biểu nhất của Osamu Dazai qua bản dịch của các dịch giả Hoàng Long và Vương Công Ánh, do NXB Hội Nhà Văn, NXB Văn Học và Phương Nam Book phát hành.

1. Thất Lạc Cõi Người

Đây là cuốn tiểu thuyết nổi tiếng và cũng là tác phẩm cuối cùng của Dazai trước khi ông tự kết liễu đời mình. Câu chuyện được kể qua những trang nhật ký của Yozo – một người đàn ông mang nụ cười trên gương mặt nhưng đầy tuyệt vọng trong tâm hồn.

“Tôi không thể hiểu con người.”

Câu mở đầu ấy như một lời tuyên án cho sự xa cách giữa cá nhân và xã hội.

Thất Lạc Cõi Người không chỉ là bi kịch của một con người, mà còn là bi kịch của cả một thế hệ sau chiến tranh – mất mát niềm tin, khát khao được yêu thương nhưng không thể yêu nổi chính mình.

2. Tà Dương

Nếu Thất Lạc Cõi Người là tiếng thét nội tâm, thì Tà Dương là khúc bi ca cho một thời đại đang tàn lụi. Nhân vật chính – Kazuko – là hình ảnh của một người phụ nữ Nhật Bản sau chiến tranh, chứng kiến sự suy tàn của tầng lớp quý tộc và phải học cách sinh tồn trong thế giới mới.

“Tà dương” vừa mang nghĩa ánh mặt trời sắp lặn, vừa là ẩn dụ cho một thời vàng son đã tắt – nơi những giá trị cũ không còn, và con người phải học cách chấp nhận sự đổ vỡ của chính mình.

3. Nữ Sinh

Tác phẩm mỏng nhất trong bốn cuốn, nhưng lại trong trẻo và day dứt nhất.

Chỉ trong một ngày của một cô nữ sinh trung học, Dazai khắc họa tinh tế những chuyển động nhỏ bé của tâm hồn tuổi trẻ – những lo âu, giận dỗi, bốc đồng, và cả khát vọng được yêu, được sống thật với chính mình.

Đọc Nữ Sinh giống như soi gương vào tuổi mười bảy: trong đó có ánh sáng của ngây thơ, nhưng cũng là bóng tối của nỗi cô đơn mà ai rồi cũng từng trải qua.

4. Chiếc Hộp Pandora

Khác với ba tác phẩm còn lại – trĩu nặng bóng tối và tuyệt vọng – Chiếc Hộp Pandora lại mang đến một Dazai khác: ấm áp, hóm hỉnh và đầy nhân hậu.

Tác phẩm được kể qua những bức thư của Hibiki – một chàng trai trẻ đang điều trị bệnh lao tại viện điều dưỡng. Dù mang bệnh, Hibiki vẫn viết những dòng thư tràn đầy hy vọng, đôi khi pha chút nghịch ngợm, như thể anh đang mỉm cười với chính nỗi đau của mình.

Nếu Thất Lạc Cõi Người là lời tạm biệt với cuộc đời, thì Chiếc Hộp Pandora chính là lời cảm ơn cuộc đời, vì dù thế giới có mục nát đến đâu, bên trong chiếc hộp ấy vẫn còn lại điều quý giá nhất – hy vọng.

Dazai Osamu không viết để làm người ta hạnh phúc. Ông viết để khiến người ta bớt cô đơn – bởi đâu đó trong nỗi tuyệt vọng của Yozo, trong ánh hoàng hôn của Kazuko, trong đôi mắt bối rối của cô nữ sinh, hay trong những lá thư của Hibiki, ta nhận ra chính mình.

Nếu bạn từng thấy lạc lõng giữa đám đông, từng mỉm cười trong khi lòng rỗng tuếch, hay từng muốn tìm một giọng nói đồng điệu trong thế giới ồn ào này – hãy đọc Dazai.